انواع مهریه در فقه و قانون جدید مهریه 14 سکه

مهریه چیست و انواع آن کدامند؟

آیا از قوانین مصوب مربوط به مهریه در سال 1403 اطلاع دارید؟ قانون جدید مهریه 14 سکه چیست و چه مزیت‌هایی دارد؟ حق ثبت مهریه مطابق با قانون جدید چه میزان در نظر گرفته شده است؟

مهریه عبارت است از مالی که به موجب عقد نکاح دائم یا موقت، به ملکیت زن در آمده و او می‌تواند هر زمان که اراده کند آن را مطالبه کرده و هر گونه تصرفی که بخواهد در آن نماید. مطابق با ماده 1078 قانون مدنی، هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد، می‌توان به عنوان مهر قرار داد.

شرایط مختلف در تعیین مهریه زن تاثیر گذار است، بطور مثال شرایط مالی خانواده عروس و همچنین شرایط و توانایی مالی داماد. مهریه بر اساس شرط استطاعت در زمان نکاح تعیین می‌شود. لازم به ذکر است که مهریه می‌تواند عنداالمطالبه و یا عندالاستعاعه باشد و این امر به زوجین بستگی دارد که چگونه بر سر مهریه به توافق برسند.

همچنین مهریه عروس از هر نوعی که باشد( بدون توجه به نوع آن) قابل مطالبه است و مرد وظیفه پرداخت آن را دارد. طبق ماده 22 قانون حمایت از خانواده، مقدار مهریه هر چقدر که تعیین شده باشد، فقط تا 110 سکه آن امکان جلب مرد وجود دارد. برای پرداخت بقیه آن امکان جلب وجود ندارد مگر آنکه توانایی مالی مرد اثبات شده باشد.

مهریه و شرط استطاعت

مطابق با شرط استطاعت، تعیین مهریه بر دو نوع است: عندالاستطاعه و عندالمطالبه که در ادامه به تفصیل شرح خواهیم داد.

مهریه عندالاستطاعه یکی از انواع مهریه در عقد دائم است. این نوع مهریه بر اساس توانایی مالی و درآمد مرد تعیین می ‌شود و باید به گونه‌ای باشد که مرد بتواند آن را پرداخت کند. اگر مرد قادر به پرداخت مهریه باشد، زن حق دارد مهریه را از او مطالبه کند.

در واقع در این نوع مهریه، مرد هر زمانی که توانایی مالی داشته باشد، باید مهریه زن را پرداخت کند. این توانایی مالی بر اساس وضعیت مالی مرد در هر زمان می ‌تواند متغیر باشد. همچنین در این نوع مهریه زن باید توانایی مالی مرد را اثبات کند. بعد از اثبات، مهریه بر اساس وضعیت مالی فعلی مرد تعیین می‌شود و مرد ملزم به پرداخت آن می‌باشد.

مهریه عند‌المطالبه یکی دیگر از انواع مهریه در عقد دائم می‌باشد. در این حالت مهریه، بدون توجه به توانایی مالی مرد، توسط زن مطالبه می‌شود و مرد ملزم به پرداخت آن است. در واقع معنای مهریه عند‌المطالبه این است که زن می‌تواند هر زمان و در هر مرحله ‌ای از زندگی مشترک که بخواهد، مهریه خود را از مرد مطالبه کند.

این حق به عنوان حق قانونی زن تعریف شده و مرد مکلف به پرداخت آن است. در صورتی که مرد ادعا کند که از نظر مالی قادر به پرداخت مهریه نمی‌باشد، باید از طریق شواهد و مستندات از قبیل اظهارنامه‌های مالی،بررسی حساب‌های بانکی و … عدم توانایی مالی خود را اثبات نماید. در صورت عدم اثبات، زن می‌تواند با مشورت وکمک وکیل طلاق به دادگاه خانواده مراجعه نموده و مهریه را از مرد مطالبه کند.

لازم به ذکر است در انواع مهریه بر اساس شرط استطاعت، مرد نمی‌تواند از پرداخت آن شانه خالی کند و ملزم به پرداخت آن می‌باشد. همچنین مطابق با ماده 18 قانون اجرای محکومیت‌های مالی، تنها در صورتی مرد به زندان می‌افتد که توانایی مالی وی اثبات شده باشد و مهریه را پرداخت ننماید.

تعیین نوع مهریه و شرایط آن بر اساس قوانین و فرهنگ ‌های مختلف در هر کشور و هر جامعه می‌تواند متغیر باشد. همچنین توافق بین زوجین نقش مهمی در تعیین مهریه ایفا می‌کند.

انواع مهریه از نظر تعیین آن در زمان عقد نکاح

اغلب اوقات مهریه بر اساس توافق زن و مرد در زمان عقد مشخص شود، اما اگر میزان مهریه در زمان عقد مشخص نشده باشد، باز هم مهریه به زن تعلق می‌‌گیرد. در این شرایط راه‌های مختلفی برای تعیین مهریه وجود دارند که عبارت اند از: مهر‌المسمی (مهریه مشخص)، مهر‌المثل (مهریه معادل)، مهر‌المتعه (مهریه متعه) و مهر‌السنه. هر کدام از این مهریه‌ها شرایط و معانی خاص خود را دارند که در ادامه به تفصیل شرح داده خواهد شد.

مهر‌‌المسمی

مهر المسمی مهری است که زن و شوهر قبل از انعقاد عقد نسبت به مقدار و میزان آن توافق نموده و آن را در عقد ذکر می‌کنند. مطابق ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی، تعیین میزان مهر منوط به تراضی طرفین است. تفسیر این ماده بدین شرح است:

1- اگر شخص ثالثی تعهد به پرداخت مهریه زوجه را بنماید، الزام شوهر به پرداخت مهر همچنان ممکن است و شخص ثالث در حکم ضامن است.

2- افزودن مبلغی بر مهر، پس از نکاح، عنوان مهریه ندارد و تابع احکام آن نیست.

شرایط مهر المسمی:

• دارای ارزش مالی و اقتصادی باشد
• قابل تملک و نقل و انتقال باشد
• مشخص و معلوم باشد
• معین و تصریح شده باشد
• دارای منفعت عقلایی و مشروع باشد
• شوهر قدرت تسلیم مهریه را داشته باشد

مهر‌المثل

مهر‌المثل یکی دیگر از انواع مهریه از نظر تعیین مهر در نکاح است. در صورتی که در عقد نکاح، مهریه زن مشخص نشده باشد، برای زن مهر‌المثل تعیین می‌شود. مهرالمثل در موارد دیگری نیز به زن تعلق می‌ گیرد که عبارت اند از: 

• اگر عقد نکاح به درستی منعقد نشده باشد، به زن مهر‌المثل تعلق می‌گیرد.
• اگر مهریه ‌ای که در عقد نامه مشخص شده باشد، معلوم نباشد و یا ارزش مالی نداشته باشد، به زن مهر‌المثل تعلق می‌گیرد.

در تعیین مهرالمثل، وضعیت زن مورد ارزیابی قرار می ‌گیرد و با توجه به شان زن و وضعیت خانوادگی او، مهر‌المثل محاسبه می‌شود. مهر‌المثل معمولا توسط دادگاه یا مرجع قانونی مشخص می‌شود. در تعیین مقدار این مهریه به شرافت خانوادگی زن، صفات و وضعیت او نسبت به اماثل و اقران و اقارب و… توجه می‌شود. نکته قابل ذکر این است که مهر‌المثل یک حق قانونی می‌باشد و مرد موظف به پرداخت آن است.

مهر‌المتعه

مطابق با ماده 1093 قانون مدنی، هرگاه مهر در زمان عقد ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را طلاق دهد، زن مستحق مهرالمتعه است و اگر بعد از نزدیکی زن خود را طلاق دهد، مستحق مهرالمثل خواهد بود. بنابراین برای تعیین مهر‌المتعه دو شرط باید وجود داشته باشد:

1. مهر در زمان عقد نکاح مشخص نشده باشد.

2. شوهر قبل از نزدیکی با زن خود، او را طلاق دهد. این مهریه به عنوان یک حق قانونی برای زن تعیین شده است و مرد باید آن را پرداخت کند.

همچنین طبق ماده 1094 قانون مدنی، برای تعیین مهر‌المتعه به شرایط اقتصادی مرد توجه می‌شود در صورتیکه در تعیین میزان مهر‌المثل، برخلاف مهر‌المتعه به وضعیت اقتصادی زن توجه می‌شود.

مهر‌السنه

مهر‌السنه به عنوان مهریه دختران پیامبر معروف است و میزان آن برابر ۵۰۰ درهم نقره تعیین شده است. این مهریه در قوانین مدنی تعریف نشده و با توجه به منابع فقهی تعیین شده است. ممکن است تفاوت‌ ها و نوسانات بازار باعث تغییر قیمت مهر‌السنه شود، اما اساسا این مهریه به مقدار ۵۰۰ درهم نقره تعیین شده است و بر اساس توافق طرفین در عقد نکاح مشخص می‌شود.

این مهریه به عنوان یک نماد مهر و عقد در اسلام دارای اهمیت خاصی می‌باشد و نشانه تعهد شوهر به زن در ازدواج است. لازم به ذکر است که همگی انواع مهریه حق زن می‌باشد و مرد باید آن را پرداخت نماید.

جدیدترین قوانین تصویب شده درباره مهریه

قوانین جدید مهریه شامل افزایش محدودیت‌ها برای مهریه‌های سنگین، امکان پرداخت قسطی مهریه، اعمال قانون اعسار برای عدم توانایی در پرداخت، و امکان مطالبه مهریه به صورت یکجا در صورت طلاق از طرف شوهر است. این تحولات با هدف جلوگیری از فشارهای مالی، اقتصادی و اجتماعی و همچنین ایجاد تعادل در حقوق طرفین تصویب شده‌ است.

مهریه و حق ثبت آن در قانون جدید

تعرفه حق ثبت برای مهریه به شرح زیر است:

• مهریه تا ۱۴ سکه: مشمول پرداخت حق ثبت نمی‌شود.
• مهریه‌های میان ۱۴ تا ۱۰۰ سکه: به میزان یک چهاردهم مهریه.
• مهریه‌های بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ سکه: به میزان ۲ درصد قیمت مهریه.
• مهریه بالای ۲۰۰ سکه: به میزان ۱۵ درصد قیمت مهریه

با توجه به تصویب این موضوع در مجلس، برای اجرایی شدن نیاز به طی شدن مراحل بعدی می باشد و در حال حاضر (۱۴۰۳) این حق ثبت برای مهریه اجرا نمی شود.

قانون جدید پرداخت مهریه بصورت اقساطی

مطابق با قوانین و رویه جدید در خصوص مهریه، مرد می‌تواند در صورت عدم تمکن مالی برای پرداخت مهریه، درخواست تقسیط مهریه را ارائه دهد و آن را به صورت اقساطی پرداخت نماید. این تغییرات به منظور حمایت از مردان در شرایط ناتوانی مالی و جلوگیری از زندانی شدن آن‌ها در صورت عدم توانایی پرداخت مهریه به طور کامل اعمال شده‌ است.

قانون جدید مهریه 14 سکه

زوجی که در زمان عقد مهریه‌ای مشخص نکرده‌اند، پس از سال‌ها زندگی مشترک و در جریان طلاق، زن از شوهر خود درخواست مهریه می‌کند. مطابق قانون جدید مهریه، اگر مهریه تعیین نشده باشد، زن حق دارد طبق سقف ۱۴ سکه مهریه خود را از شوهر مطالبه کند، مگر اینکه به توافق جدیدی برای مبلغ مهریه رسیده باشند. این تصمیم با هدف اطمینان از تعهد مالی شوهر و حمایت از حقوق زن در نظر گرفته شده است.

طریقه مطالبه مهریه در قانون جدید

مطابق با قوانین جدید تغییراتی در مطالبه مهریه به وجود آمده است که عبارتند از:

1- قسطی شدن مهریه

یکی از تغییراتی که در قوانین مهریه به وجود آمده است، قسطی شدن مهریه است. البته باید گفت که قسطی شدن مهریه از زمان های قدیم نیز وجود داشته است، اما امروزه جدی‌تر به آن رسیدگی می‌شود. ادعای اعسار باعث می‌شود زوج مهریه را به صورت اقساطی پرداخت کند.

2- تعیین کردن حداقل صد و ده سکه

زمانی که قانون جدید مهریه وضع شد، مردم تصور می‌کردند که تنها صد و ده سکه مهریه به زن تعلق می‌گیرد. اما این تصور کاملا اشتباه است. باید گفت که این قانون بدین گونه است که مرد تا زمانی که صد و ده سکه را پرداخت نکرده است امکان بازداشت او وجود دارد. و اگر مهریه زوجه بیشتر از صد و ده سکه باشد و مرد توان مالی پرداخت آن را داشته باشد، باید آن را پرداخت کند اما بیشتر از صد و ده سکه حبس و زندانی ندارد.

3- درخواست مهریه از طریق اجرای ثبت

یکی دیگر از قوانین مطالبه مهریه، درخواست از طریق اجرای ثبت می‌باشد. با افزایش درخواست طلاق در دوران عقد و مطالبه مهریه و شلوغ شدن دادگاه ها، قوانین جدید مربوطه صادر شد.

به این گونه که زوجه مطالبه مهریه خود را از طریق اداره ثبت باید انجام دهد. این کار مزیت‌های زیادی به همراه دارد که یکی از آن ها خلوت تر شدن دادگاه ها بوده که منجر به افزایش سرعت رسیدگی و مطالبه مهریه و پرداخت آن از طریق زوج است.

نکته قابل ذکر این است که قانون جدید معایبی به همراه دارد و آن پرداخت هزینه های بالای دادرسی در اداره ثبت می باشد. البته با گذشت زمان قوانین باز هم تغییر کرده و مصوب شد که زوجه نمی‌تواند همه مهریه خود را از اداره ثبت مطالبه کند، بلکه باید بخشی از آن را از طریق دادگاه و بخشی دیگر را از طریق اداره ثبت درخواست کند. این قانون جدید به دلیل افزایش بیش از اندازه قیمت طلا تصویب شد تا زوجه نتواند همه مهریه خود را یک جا مطالبه کند.

سخن پایانی

تعیین مهریه و مطالبه آن در هر قسمت از زندگی مشترک، از جمله زمان عقد و یا بعد از ازدواج، همواره یکی از مهم ترین چالش های مابین زوجین بوده است.

در جامعه سنتی ما همیشه در ابتدای آشنایی و اجرای رسوم مربوط به ازدواج، تاکید بر آن دارند که تعیین میزان مهریه صرفا به جهت رسم بوده و وجه خاصی ندارد، اما واقعیت امر این است که ازدواج هم مطابق با هر قرارداد دیگری کاملا قانونی است و تمام نکاتی که در عقد نامه مکتوب می‌شود، ضمانت اجرایی از طرف قانون دارد. پس لازم به ذکر است که در زمان تعیین مقدار مهریه دقت لازم بعمل آید و برای آگاهی از قوانین مهریه با وکیل خانواده مشورت نمایید. گروه حقوقی مهروران با وکلای مجرب آماده خدمت رسانی و همراهی شما خواهد بود.