تکلیف حضانت فرزند بعد از طلاق والدین چیست؟
تکلیف حضانت فرزند بعد از طلاق مطابق قانون این گونه است که حضانت فرزند تا هفت سالگی بر عهده مادرش می باشد و پس از آن حضانت تا زمان فرا رسیدن سن قانونی فرزند، به پدر سپرده می شود. فرزندان تا سن بلوغ خود که برای دختران 9 سال و برای پسران 15 سال است، باید با پدر زندگی کنند و سپس خودشان تصمیم می‌گیرند که دوست دارند با پدر خود زندگی کنند و یا با مادر.
خانواده به عنوان یک رکن اساسی نقش مهمی در رشد و پرورش کودکان دارد. اما گاهی زوجین به دلیل اختلاف نظر و مشکلات لاینحل تصمیم به جدایی از یکدیگر می‌گیرند و بطور قطع این مسئله بر آینده فرزندان آنها بسیار تاثیر گذار خواهد بود. لذا حضانت فرزندان یکی از مسائل مهم در حوزه حقوق خانواده می‌باشد که در همین راستا قانونگذار سلسله مقرراتی را در راستای نظم بخشیدن به حضانت فرزندان بعد از طلاق، پیش بینی نموده است.
به همین دلیل در این مقاله قصد داریم در مورد قوانین تصویب شده در مورد حضانت فرزندان بعد از طلاق والدین مطرح نموده و مصوبات قانونی در این مورد را بیان کرده و یادآوری نماییم که تکلیف حضانت فرزند بعد از طلاق با کدام یک از والدین خواهد بود. همچنین در این مورد که پایان مدت حضانت فرزند چه زمانی است و حق حضانت بچه تا کی بر عهده کدام والد است، نکاتی را گوشزد نماییم تا شاید راه گشای دوستانی باشد که در مورد حضانت فرزندان بعد از طلاق مشکلاتی دارند و در آخر حضانت فرزندان بالای 18 سال را بررسی خواهیم کرد.
تکلیف حضانت فرزند بعد از طلاق
زن و مردی که از هم طلاق می‌گیرند، ممکن است فرزند یا فرزندانی داشته باشند که باید از آنها مراقبت نمایند. حضانت هم حق و هم تکلیف هر دو والد است و هیچ کدام از آنها نمی‌توانند از این تکلیف خود سر باز بزنند و در صورتی که از انجام این تکلیف شانه خالی کنند، دادگاه می‌تواند آن ها را ملزم به انجام این تکلیف کند. اما در اینجا این سوال مطرح می شود که تکلیف حضانت فرزند بعد از طلاق با چه کسی است؟
تکلیف حضانت فرزند بعد از طلاق با توجه به سن او مشخص می‌شود. مطابق ماده 1169 قانون مدنی: “برای حضانت و نگهداری طفلی که ابوین او جدا از یکدیگر زندگی می کنند، مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است. بعد از هفت سالگی در صورت حدوث اختلاف ، حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه می‌باشد.”
بنابراین همانگونه که ملاحظه می‌شود حق و تکلیف حضانت فرزند بعد از طلاق تا پایان هفت سالگی با مادر خواهد بود و پس از آن، تا سن بلوغ، حضانت بر عهده پدر قرار خواهد گرفت. بعد از این که بچه بالغ، و از سنین طفولیت خارج شد، تصمیم این که با چه کسی زندگی کند با خود او است که این سن بلوغ برای دختران نه سال و پسران پانزده سال قمری است.
پایان مدت حضانت بچه
تکلیف حضانت فرزند بعد از طلاق اصولا بر عهده یکی از والدین قرار خواهد گرفت. حق حضانت بچه تا هفت سالگی با مادر است و بعد از آن حضانت فرزند تا زمان بلوغ او با پدر خواهد بود و پس از بلوغ او خود تصمیم می‌گیرد که با کدام یک از والدین خود زندگی کند.
همانگونه که در قسمت قبل توضیح داده شد، در حال حاضر مادر تا سن هفت سالگی برای حضانت فرزند دختر و پسر صلاحیت دارد و پس از آن، حضانت تا دوران بلوغ به عهده پدر می‌باشد. پس از دوره بلوغ نیز این خود فرزند است که باید تصمیم بگیرد می خواهد با کدام یک از والدین زندگی کند. در این قسمت از مقاله در مورد پایان مدت حضانت بچه، توضیحاتی داده شده است.
در واقع می توان گفت زمانی که فرزند پسر و دختر به سن بلوغ شرعی برسند، حضانت به پایان می‌رسد و آنها می‌توانند راجع به اینکه می‌خواهند با کدامیک از والدین شان زندگی کنند، تصمیم گیری نمایند.چرا که حضانت راجع به اطفال است و در مورد اشخاص بالغ اعمال نمی‌شود. در واقع می‌توان گفت که مدت حضانت فرزند در اینجا به پایان رسیده است.
نکته مهم اینجاست که نباید حضانت را با ولایت اشتباه گرفت. فرزندان تا زمانی که به سن هجده سالگی نرسیده باشند، به اصطلاح غیر رشید محسوب می‌شوند به این معنی که طفل بعد از سن بلوغ، هرچند بالغ شده است اما توانایی تصمیم گیری در مورد مسائل مالی خود را ندارد و این تصمیم بر عهده ولی او است. ولایت فرزندان اصولا بر عهده پدر، و در شرایطی که پدر فوت کرده باشد، با پدر بزرگ او است. بنابراین هر چند که حضانت فرزند ممکن است با مادر باشد، اما تکلیف ولایت تا زمان 18 سالگی با پدر خواهد بود.
با توجه به آنچه که در بالاتوضیح داده شد؛ تکلیف حضانت فرزند بعد از طلاق به سن آنها بستگی داشته و سن بلوغ دختران نه سال تمام قمری و سن بلوغ در پسران پانزده سال تمام قمری می‌باشد. بنابراین پایان مدت حضانت بچه برابر با زمان بلوغ او خواهد بود. پس از بلوغ، خود فرزند تصمیم می‌گیرد که با چه کسی زندگی کند.
حضانت فرزند تا چند سالگی با مادر است
طبق قانون مدنی حضانت فرزند تا سن هفت سالگی با مادرش است و پس از آن مسئول حضانت بچه، پدر خواهد بود: “ماده 1169 – برای حضانت و نگهداری طفلی که ابوین او جدا از یکدیگر زندگی می‌کنند، مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است.”
در صورتی که پس از هفت سالگی، مادر ادعا کند که پدر، صلاحیت حضانت فرزند را به دلایلی مانند اعتیاد، بیماری روانی یا فساد و فحشا ندارد، باید این ادعا را در دادگاه مطرح کند و پس از آن، دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت فرزند، تصمیم نهایی را در این مورد اتخاذ می‌کند. این نکته در تبصره ماده 1169 به وضوح بیان شده است: “بعد از هفت سالگی درصورت حدوث اختلاف، حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه می‌باشد.”
هر چند که حق و تکلیف حضانت فرزند بعد از طلاق تا 7 سالگی با مادر است اما در صورتی که شرایط سلب حضانت فرزند از مادر وجود داشته باشد، این حق از بین می‌رود و پدر می‌تواند حضانت را از مادر سلب نماید. اولین شرط سلب حضانت که در قانون مدنی بیان شده است عبارت است از ابتلای مادر به جنون و یا ازدواج مجدد مادر.
طبق ماده 1170 در مورد تکلیف حضانت فرزند در صورت ازدواج مجدد مادر و جنون وی: “اگر مادر در مدتی که حضانت طفل با او است مبتلا به جنون شود یا با دیگری شوهر کند حق حضانت فرزند بعد از طلاق با پدر خواهد بود.
دومین مورد از موارد سلب حضانت فرزند ، انحطاط اخلاقی است. موارد انحطاط اخلاقی که در ماده 1173 قانون مدنی بیان شده است بدین شرح است:
1- اعتیاد زیان‌آور به الکل، مواد مخدر و قمار.
2- اشتهار به فساد اخلاق و فحشاء.
3- ابتلا به بیماریهای روانی با تشخیص پزشکی قانونی.
4- سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء، تکدی‌گری و قاچاق.
5- تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف.
مطابق با مواردی که در بالا ذکر شده است، در جمع بندی پاسخ به این سوال که حضانت فرزند تا چند سالگی با مادر است باید گفت که، اصولا حضانت بچه از بدو تولد تا 7 سالگی با مادر بوده و پدر حق سلب این حضانت را از مادر ندارد. همچنین این حضانت پس از 7 سال تا زمان بلوغ، به پدر واگذار خواهد شد.
حضانت فرزند بالای 18 سال
همانطور که در قسمت های بالا شرح داده شد، تکلیف حضانت فرزند بعد از طلاق، تا 7 سالگی با مادر است و پس از آن به پدرش سپرده خواهد شد. اما این سوال باقی می‌ماند که پس از این که فرزند از دوران طفولیت خارج شدو به سن قانونی بلوغ رسید، یا به عبارتی بالغ شد، تکلیف حضانت او چه می شود؟
حضانت فرزند پس از رسیدن به سن بلوغ متفاوت بوده پس از بلوغ فرزند، خود او تصمیم می‌گیرد که با کدام یک از والدین خود زندگی کند و دادگاه هم باید به تصمیم او احترام بگذارد. این سن بلوغ در قانون مدنی مشخص شده است:
“سن بلوغ در پسر پانزده سال تمام قمری و در دختر نه سال تمام قمری است.”
در واقع می‌توان گفت که شرایط حضانت فرزند در سنین مختلف متفاوت بوده و فرزند می‌تواند با توجه به سن، در حضانت پدر، مادر، جد پدری و یا اشخاص دیگر باشد. در نهایت می‌توان گفت که فرزند بالای 18 سال از حضانت خارج می‌شود و بحث حضانت منتفی است.
سخن پایانی
اهمیت موضوع حضانت فرزندان بعد از طلاق از آن جهت است که حضانت هم به عنوان یک حق و هم به عنوان تکلیف بر عهده والدین بوده و هیچ کدام از والدین نمی‌توانند از این وظیفه خود شانه خالی کنند، لذا حتی بعد از این که از هم جدا شوند باید از فرزندان خود مراقبت نمایند.
حضانت فرزندان بعد از طلاق با یکی از والدین می‌باشد که بسته به سن فرزند و اینکه فرزند دختر یا پسر باشد، به پدر یا مادر تعلق می‌گیرد. توصیه می‌شود برای تعیین تکلیف حضانت فرزندان و جهت پیشگیری از کمترین آسیب روحی برای فرزندان و والدین، از یک وکیل طلاق مجرب و متبحر استفاده کنید. گروه حقوقی مهروران همراه همیشگی شما در تمام مراحل پرونده حضانت خواهد بود.
