اجرت المثل زن چیست و در چه شرایطی به او تعلق می‌گیرد؟

ممکن است این سوال برای افراد زیادی پیش آمده باشد که اجرت المثل زن چیست و در چه شرایطی به او تعلق می‌گیرد؟ یکی از مهم‌ترین حقوق مالی که پس از جدایی و طلاق به خانم‌ها تعلق می‌گیرد، اجرت المثل زن می‌باشد که تحت عنوان اجرت المثل ایام زوجیت یا اجرت المثل ایام زناشویی نیز شناخته شده است و در صورت اثبات شرایط قانونی لازم، زن می‌تواند از آن برخوردار شود.

سوالی که قصد داریم در این مقاله به آن پاسخ دهیم آن است که آیا در طلاق توافقی نیز اجرت المثل ایام زناشویی به زن تعلق خواهد گرفت؟ تکلیف اجرت المثل زن در طلاق توافقی چیست؟ برای پاسخ دادن به این پرسش‌ها نخست به بررسی اجرت المثل زن برای ایام زوجیت و شرایط آن پرداخته و سپس تکلیف اجرت المثل زن در طلاق توافقی را توضیح خواهیم داد .

اجرت المثل در ایام زوجیت

بر اساس ماده 336 قانون مدنی هرکسی که بر حسب خواسته و دستور دیگری اموری را انجام دهد که عرفا به آنها مزد تعلق می‌گیرد، می‌تواند دستمزد مطالبه کند؛ مگر اینکه معلوم شود که قصد تبرع (نیکوکاری) داشته است. به استناد همین ماده اموری هم که زن در منزل شوهر خود انجام می‌دهد وظیفه شرعی و قانونی وی تلقی نمی‌شود و به همین دلیل می تواند از شوهر مطالبه دستمزد نماید.

به عنوان مثال آشپزی، نظافت، خانه داری و تربیت فرزندان اگر چه به لحاظ عرفی و اجتماعی وظیفه زن تلقی می‌گردد، اما به لحاظ شرعی و قانونی این امور از جمله وظایف زن نیستند و اگر زنی در منزل شوهر این کارها را انجام بدهد صرفا از باب تعاون و همکاری در خانواده است و به همین دلیل هم مستحق اجرت و پاداش است؛ چرا که اصولا عمل هر شخصی محترم و دارای ارزش است. بنابراین زن می‌تواند برای انجام امور مذکور مطالبه اجرت نماید که به چنین اجرتی “اجرت المثل زن در ایام زوجیت” یا “اجرت المثل ایام زناشویی” هم گفته می‌شود.

چگونگی دریافت اجرت المثل زن برای ایام زوجیت

بر اساس قانون شرایط دریافت اجرت المثل زن به این صورت مورد پیش بینی قرار گرفته است: “چنانچه زوجه کارهایی را که شرعا به عهده وی نبوده و عرفا برای آن کار اجرت المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت المثل زن برای کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌نماید. به همین دلیل از جمله شرایط مطالبه اجرت المثل زن در ایام زوجیت این است که:

اولا، زن می‌تواند بابت اموری مطالبه اجرت المثل کند که وظیفه شرعی وی نبوده باشد؛ به عنوان مثال تمکین از شوهر وظیفه خانم‌هاست و از این بابت اجرت المثلی به زن تعلق نمی‌گیرد.

ثانیا، امور مذکور باید با دستور شوهر و بدون قصد نیکوکاری و تبرع صورت گرفته باشند و زن از انجام چنین اموری قصد مطالبه اجرت المثل داشته باشد.

ثالثا، اجرت المثل زن در ایام زوجیت صرفا در صورتی به وی تعلق می‌گیرد که زن و مرد در حال طلاق و جدایی باشند. بنابراین بر خلاف مهریه و نفقه که زن در طول زندگی مشترک هم قادر به مطالبه آنهاست، اجرت المثل زن در ایام زوجیت فقط در صورت طلاق به زن تعلق می‌گیرد.

تکلیف اجرت المثل زن در طلاق توافقی

در قسمت قبل اجرت المثل زن و شرایط دریافت آن را مورد بررسی قرار دادیم ؛ اما در این قسمت قصد داریم به بررسی تکلیف اجرت المثل زن در طلاق توافقی بپردازیم و به این سوال پاسخ دهیم که آیا در طلاق توافقی اجرت المثل به زن تعلق می‌گیرد؟

همانگونه که در مقاله طلاق توافقی توضیح داده شد، زن و مرد هنگام اقدام برای طلاق توافقی باید تکلیف تمامی حقوق مالی و غیر مالی زندگی مشترک از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و اجرت المثل زن را مشخص کرده باشند و با نگارش توافق نامه طلاق به دادگاه درخواست دهند.

لازم به ذکر است که در این نوع از طلاق، توافقات زوجین برای دادگاه ملاک خواهد بود و دادگاه چیزی جز توافق آنها را ملاک قرار نمی‌دهد؛ به همین دلیل هم تکلیف اجرت المثل زن در طلاق توافقی، همچون اجرت المثل در صورت طلاق از طرف زن باید توسط زن و مرد با توافق یکدیگر روشن شود و در صورتی که زن اجرت المثل خود را ببخشد، دیگر دادگاه اقدام به تعیین مقدار اجرت المثل زن نخواهد کرد.

اما اگر زن بخواهد اجرت المثل در طلاق توافقی را مطالبه کند یا باید با توافق با شوهرش مبلغ اجرت المثل را مشخص کند و یا اینکه موضوع به کارشناس دادگاه واگذار شود تا وی مبلغ اجرت المثل زن را تعیین کند. کارشناسان و وکلای گروه حقوقی مهروران آماده ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی و حضوری به سوالات شما عزیزان پیرامون تعلق اجرت المثل زن در فرایند طلاق خواهند بود.

اجرت‌المثل در ازدواج موقت

ازدواج موقت یا نکاح منقطع، نوعی ازدواج است که در آن زن و مرد برای مدت زمان معین و با شروط مشخص زندگی مشترک را آغاز می‌کنند. با توجه به ماهیت ازدواج موقت، اجرت‌المثل ایام زوجیت در این نوع ازدواج نیز شرایط خاصی دارد.

قانون مدنی ایران به‌ طور صریح در خصوص اجرت‌المثل زن در ازدواج موقت اظهار نظر نکرده است. دلیل این سکوت می‌تواند تفاوت اساسی میان ازدواج دائم و موقت باشد. در ازدواج موقت، تشکیل خانواده و زندگی زیر یک سقف معمولا اولویت ندارد و نقش زن در خانه به‌صورت عرفی تعریف نشده است.

در صورتی که در ازدواج موقت، زن و مرد زندگی مشترک خود را آغاز کرده باشند و زن اموری همچون خانه‌داری، آشپزی، نگهداری از فرزندان یا سایر خدمات را به درخواست شوهر و بدون قصد رایگان انجام داده باشد، امکان مطالبه اجرت‌المثل وجود دارد. زن باید این موارد را به دادگاه اثبات کند و دادگاه نیز با ارجاع موضوع به کارشناس، میزان اجرت‌المثل زن را تعیین خواهد کرد.

در نکاح موقت، توافق مالی معمولا در قالب مهریه و شروط ضمن عقد صورت می‌گیرد و ممکن است طرفین برای امور مالی دیگر نیز توافق کنند. اما در نکاح دائم، اجرت‌المثل زن به عنوان یک حق قانونی برای وی تعریف شده است و نیاز به توافق خاصی ندارد.

نحوه پرداخت اجرت‌المثل

اگر شوهر توانایی مالی داشته باشد، باید مبلغ تعیین‌شده را به صورت یکجا پرداخت کند. در صورتی که شوهر ادعا کند توانایی مالی کافی برای پرداخت یک‌باره اجرت‌المثل زن را ندارد، می‌تواند از دادگاه تقاضای تقسیط یا مهلت برای پرداخت کند. دادگاه پس از بررسی شرایط مالی مرد، ممکن است با تقسیط مبلغ موافقت کند.

سخن پایانی

اجرت المثل یکی از مفاهیم مهم در حقوق مدنی است که به افراد اجازه می‌دهد در صورت استفاده غیرقانونی از مال یا خدماتشان، خسارت دریافت کنند. برای دریافت اجرت المثل زن باید ثابت شود که کارها را با قصد دریافت حق‌الزحمه انجام داده است. در غیر این صورت، اجرت المثل به او تعلق نمی‌گیرد. برای مطالبه اجرت المثل، بهتر است از مشاوره حقوقی وکیل متخصص استفاده کنید تا حقوق شما به طور کامل حفظ شود. گروه حقوقی مهروران با داشتن وکلای با تجربه در حوزه خانواده آماده همراهی شما در تمام مراحل پرونده مطالبه اجرت المثل زن می‌باشد با ما تماس بگیرید.